هاینریچ هێرتز

هاینریچ هێرتز ، خودانێ دیتنێ یێ رێییا تیورا کارۆمەگناتیزێ روونکری ، ژدایکبوویە ٢٢ی مەها شۆباتێ سالا ١٨٥٧ی ، ل باژێرێ قەڕەبالغێ هامبۆرگ یێ کەناری ل وەلاتێ ئەلمانیا . کارێ وی یێ سەرەکی د بوارێ شەبەنگ کارۆمەگناتیز بناغێن تەکنەلوجیا بێ وایێر دانان کۆ د نها دا بەردەستن ل هەمی جهان د هەبوونا مە یا هەڤچەرخ دا .

دەستپێکا هێرتزی دناڤ جیهانا زانستی دا هاتییە نیشاندان ب سەرسوڕمانەکا سرۆشتی بۆ دیاردێن سرۆشتی کۆ گەردوونێ مە برێڤەدبەت . دویڤچوونا وی یا ئەکادیمی ، کۆ تێکەلەیەکا هەڤسەنگە ژ فیزیایێ و ئەندازیاریێ ، وەربگریت باوەرناما دکتورایێ ژ زانکۆیا بەرلین یا بناڤودەنگ . ئەڤ قۆناغا پێکئینایی ئاماژە ب دەستپێکا تاقیکرنێن پێشەنگ دایە کو ئەڤە دبیتە ئەگەر ناڤێ وی بهێتە تۆمارکرن د تۆمارێن مێژوویا زانستی دا .

هاتییە پاڵدان ب مەرەقەکا کویر ، هێرتزی دەست ب گەشتەکا ئەکادیمی کرییە کۆ دبیتە ئەگەر ئەو بچیتە دناڤا ئاڵۆزیێن ئەندازیاریێ و فیزیکێ . گەشتا وی یا دکتورایێ ل زانکۆیا بەرلین نەبەس پێشەکی بوو ژ زنجیرێن ڤەدیتنێن پێشەنگ کو سەرا هندێ تێگەهشتنا مە بۆ جیهانا کارۆمەگناتیزێ دووبارە دهێتە پێناسەکرن .

ل سالێن ١٨٨٠ێ بلندییا هێرتزی هاتییە دیتن بۆ پێشەنگییا زانستی برێییا چەسپاندنا وی یا پراکتیکی بۆ پێلێن کارۆمەگناتیزێ ، تێگەهەکە هاتییە گریمانکرن ژلایێ جێمس ماکسوێل . تاقیکرنێن وی یێن دەقیق نەبەس هەبوونا پێلێن رادیویێ پشتراستکرییە بەلکو هەروەسا بناغێ تیورا ماکسوێلی پشتراستکرییە ، پاڵدانا تێگەهشتنا مە بۆ کارەبێ و مەگناتیزێ بو سەردەمەکێ نوی .

لدەمێ هەولێن هێرتزی راستەوخۆ ب ڤالاهییا ئەسمانی ڤە نە گرێدایی بوون ، بنەمایێن کو وی داناین بەرێ بناغێ راگەهادنا رادیویێ - ئامیرێن کۆ گەلەک پێدڤی کو بووینە هێلا ژیانا ئەرکێن بوشاییا ئەسمانی .

بەشداریێن هێرتزی یێن زانستی هاتنینە قەبیلکرن ب چەپڵە قوتانەکا بەرفرەه ، و سەرەرای مرنا وی ژ نشکەکێڤە د ژیێ ٣٦ سالیێ ، لێ میراتێ وی یێ فکری هەر دمینت . هرتز ، ئەکەیەکا شەپۆلایە کۆ لەرزینێن پێلێن کارۆمەگناتیزێ دهژمێریت ، وەکو رێزلێنانەکا بەردەوام راوەستیت بۆ کاریگەرییا وی یا مەزن لسەر زانستی .

میراتێ هێرتزی نە بتنێ ب سەرکەفتنێن وی یێن زانستی ڤە گرێدایی یە ، رێز ل وی هاتییە گرتن ژبەر تەرخانکرن و سادەییا وی خۆراگڕ . پابەندبوونا وی بۆ دویڤچوونا وی بۆ زانینێ بەسمەک هێلایە کۆ ناهێتە ژێبرن لسەر جڤاتا زانستی ، هێرتز رێزگرتنەکا بەردەوام و کاریگەرییەکا کویر هەیە .

میراتێ هاینریچ هێرتزی دەنگڤەدەت ب گرنگیەکا کویر ، بوارێن فیزیایێ و تەکنەلوجیایێ پێکدئینت . تاقیکرنێن وی یێن پێشەنگ تەکنیکێن دانوستاندنێ یێ سەردەم هاندایە ، کۆ بوویە ئەگەر جهێ وێ بهێتە پاراستن وەک ئێک ژ مەزنێن پێشڤەچوونا زانستی و تەکنەلوجی . هەر چەندە ژیانا وی یا کورت بوو ، بەلێ بەشداریێن وی بەردەوامن بۆ دارشتنا داهاتێ زانستی و تەکنەلوژیایێ ، دەنگڤەدەن سەرانسەری جڤاکێ مە .